Kiến trúc Doanh nghiệp (EA) với 5 mức độ trưởng thành của AI Tác nhân

Ảnh: Kiến trúc doanh nghiệp cho 5 mức độ trưởng thành AI Tác nhân (AI Agent)

Góc nhìn tổng thể về AI và tác động 

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển với những bước tiến vượt bậc. Nó đã làm thay đổi nhiều ngành nghề và tầm ảnh hưởng của AI ngày càng mạnh mẽ. 

Nhưng tại sao nó lại quan trọng đến vậy? 

Điều đó có ý nghĩa gì đối với các doanh nghiệp? 

Làm thế nào các tổ chức có thể chuẩn bị cho một tương lai do AI dẫn dắt? 

Hãy bắt đầu bằng việc đặt vấn đề này vào góc nhìn tổng thể. 

Chuyendoi.so xin gửi tới góc nhìn mà tác giả đồng thuận nhiều nhất về Kiến trúc Doanh nghiệp/ EA (enterprise architecture) cho mỗi giai đoạn trong 5 mức độ trưởng thành AI tác nhân, được đăng trên trang ArchitectureAndGovernance.com. 

Mục đích của bất kỳ công nghệ nào là quy mô hóa (scale) - để làm nhiều hơn, nhanh hơn, rẻ hơn, hoặc để tạo ra những khả năng hoàn toàn mới. 

Theo thời gian, chúng ta đã chuyển giao hầu hết các công việc thể chất, trước tiên cho các máy móc cơ học, sau đó là máy tính. Nói một cách đơn giản, chúng ta đã mở rộng quy mô công việc thực hiện của mình. 

Tuy nhiên, mãi tới gần đây, việc mở rộng quy mô chỉ giới hạn ở việc thực hiện, không phải suy nghĩ hay lập luận - điều mà chúng ta vẫn giữ riêng cho bản thân. 

Nhưng điều đó đã thay đổi.

Các Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLMs) và các hệ thống AI tự chủ/ AI tác nhân hiện nay có khả năng lập luận và ra quyết định ở mức cao - với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ so với lao động tri thức của con người. 

Điều này rất đáng để suy ngẫm: Khả năng lập luận ngang tầm con người ở quy mô lớn, với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ của con người. 

Tiềm năng thật đáng kinh ngạc, và giống như cơn sốt đào vàng và thời kỳ bùng nổ Internet, làn sóng AI đã bắt đầu. Tuy nhiên, điểm khác biệt lần này là tốc độ phát triển điên cuồng và những rủi ro chưa từng có đối với các tổ chức không chuẩn bị kỹ.

Thách thức: Quản lý sự mất kiểm soát

Tính tự chủ của AI mang đến những cơ hội to lớn - nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro khổng lồ. Vấn đề không chỉ là khả năng của AI; mà là cách các doanh nghiệp quản trị và đối phó với sự mất kiểm soát trong một thế giới nơi các tác nhân AI đưa ra quyết định độc lập.

Các quy trình kinh doanh, mô hình quản trị và kiến trúc doanh nghiệp hiện nay không được thiết kế cho các tác nhân AI tự chủ. Các tổ chức phải suy nghĩ lại các nguyên tắc nền tảng và phát triển các khuôn khổ mới, mô hình quản trị mới, và phương thức làm việc mới.

Mặc dù còn nhiều điều cần được xác định, một số chủ đề chính đang nổi lên:

• Tăng cường quản trị, giảm quản lý: Chuyển từ kiểm soát cứng nhắc, từ trên xuống sang quản trị thích ứng cho phép AI tự chủ trong khi vẫn duy trì sự giám sát.
• Hợp tác AI-con người: Thiết lập các hệ thống dựa trên sự tin cậy nơi AI và con người làm việc cùng nhau một cách liền mạch.
• Trách nhiệm và minh bạch: Đảm bảo các quyết định do AI đưa ra có thể truy vết, giải thích được và phù hợp với các nguyên tắc đạo đức.
• Cân nhắc đạo đức: Giải quyết vấn đề thiên kiến, công bằng và hậu quả không mong muốn, đảm bảo AI hỗ trợ cả đổi mới và trách nhiệm.

Tuy nhiên, sự tự chủ không có cấu trúc sẽ dẫn đến hỗn loạn. Đây là nơi kiến trúc doanh nghiệp (EA, viết tắt của enterprise architecture) trở thành yếu tố quan trọng sống còn.

Kiến trúc doanh nghiệp: Nền tảng cho AI có khả năng mở rộng

Kiến trúc doanh nghiệp (EA) không còn chỉ là một tài sản chiến lược - mà là nền tảng của khả năng mở rộng và quản trị AI.

Không có nền tảng kiến trúc vững chắc: 

❌ Các hệ thống AI sẽ trở nên phân mảnh.

❌ Các tác nhân AI sẽ thiếu khả năng tương tác.

❌ Doanh nghiệp sẽ mất kiểm soát đối với việc ra quyết định do AI điều khiển.

Để tránh những cạm bẫy này, EA phải phát triển cùng với AI. Sự chuyển đổi này được hiểu rõ nhất thông qua mô hình trưởng thành năm cấp độ, minh họa hành trình của AI từ một công cụ đơn giản thành một lực lượng hoàn toàn tự chủ.

5 Cấp Độ Trưởng Thành của AI Tác Nhân

Ảnh: Kiến trúc doanh nghiệp (EA) cho 5 mức độ trưởng thành của AI tác nhân (AI Agent)

Cấp độ 1: AI như một Công cụ

Ở cấp độ nền tảng này, AI mang tính xác định và dựa trên nhiệm vụ, thực hiện các chức năng được xác định rõ ràng như tự động hóa, phân tích dữ liệu và chatbot cơ bản.

Trọng tâm Kiến trúc Doanh nghiệp: 

AI ở cấp độ này tồn tại trong các kho chứa biệt lập, chuyên biệt theo chức năng, đòi hỏi điều chỉnh cấu trúc tối thiểu.

• Tập trung vào việc đạt được khả năng tương thích với các ngăn xếp công nghệ hiện có thay vì thúc đẩy thay đổi mang tính chuyển đổi.
• Quản trị dữ liệu vẫn được tập trung hóa, và kiến trúc doanh nghiệp tiếp tục dựa vào quy trình làm việc tuyến tính do con người điều khiển.

Cấp độ 2: AI như một Trợ lý

AI nâng cao quá trình ra quyết định của con người, cung cấp các đề xuất thông minh trong các lĩnh vực như dự báo tài chính, đánh giá rủi ro và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Trọng tâm Kiến trúc Doanh nghiệp: Để tiến tới cấp độ này, doanh nghiệp phải chuyển đổi hướng tới kiến trúc công nghệ tích hợp hơn.

• Khả năng chia sẻ dữ liệu cần mở rộng trên các chức năng, đòi hỏi API có khả năng tương tác, quản trị dữ liệu phân tán và tăng cường hợp tác giữa các phòng ban.
• Quy trình kinh doanh chuyển từ mô hình cứng nhắc, dựa trên quy tắc sang hoạt động linh hoạt, dựa trên hiểu biết sâu sắc để tận dụng AI nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu suất.

Cấp độ 3: AI như một Nhà vận hành

AI bắt đầu thực hiện độc lập các hoạt động kinh doanh, điều phối quy trình làm việc, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và quản lý giá động.

Trọng tâm Kiến trúc Doanh nghiệp: 

EA ở giai đoạn này phải phát triển để hỗ trợ luồng dữ liệu thời gian thực và khung quản trị có khả năng mở rộng.

• Kiến trúc dữ liệu thống nhất trở nên quan trọng, cho phép AI truy cập và hành động dựa trên dữ liệu chất lượng cao, thời gian thực trên toàn doanh nghiệp.
• Các giải pháp điện toán đám mây tự nhiên, container hóa (containerization) và kiến trúc microservices trở nên thiết yếu để đảm bảo tính linh hoạt và khả năng mở rộng.
• Cấu trúc quản trị phải được cập nhật để kết hợp các hướng dẫn về AI đạo đức, các biện pháp tuân thủ và chiến lược giảm thiểu thiên kiến.

Cấp độ 4: AI như một Tác nhân

Ở giai đoạn này, AI chủ động định hình kết quả kinh doanh và hợp tác chiến lược với con người, thay vì chỉ thực hiện các hoạt động được xác định trước.

Trọng tâm Kiến trúc Doanh nghiệp: 

Sự phát triển lên cấp độ này đòi hỏi một sự thay đổi mô hình trong kiến trúc doanh nghiệp.

• Kiến trúc linh hoạt, hướng sự kiện trở thành chuẩn mực, giúp tổ chức phản ứng năng động với điều kiện thị trường.
• Quản trị AI chuyển từ quy tắc tĩnh sang khuôn khổ thích ứng, đảm bảo AI hoạt động một cách đạo đức và minh bạch.
• Cơ cấu tổ chức chuyển hướng tới mô hình kết hợp AI-con người.

Cấp độ 5: AI như một Lực lượng Tự chủ

AI hoạt động với quyền tự chủ gần như hoàn toàn, thúc đẩy chiến lược kinh doanh theo thời gian thực và đổi mới ở quy mô lớn.

Trọng tâm Kiến trúc Doanh nghiệp: 

Kiến trúc doanh nghiệp trong mô hình này phải hoàn toàn năng động, lấy hệ sinh thái làm trung tâm và có tính mô-đun.

• Kiến trúc lấy AI làm trọng tâm nhấn mạnh vào việc ra quyết định phân tán, quản trị AI phân tán và giao dịch giữa các Tác nhân AI xuyên tổ chức.
• Nền tảng công nghệ chuyển sang mô hình điện toán không máy chủ theo thời gian thực, tận dụng lợi thế AI và điện toán lượng tử để xử lý siêu nhanh.

Ảnh: Mức độ trưởng thành của AI tác nhân/ Agentic AI (CMMM)

Kết luận: Xây dựng Nền tảng Mở rộng cho AI Tác nhân

Sự trỗi dậy của AI tự chủ và Tác nhân AI không đơn thuần là một sự tiến hóa công nghệ - nó đại diện cho một sự thay đổi cơ bản trong cách doanh nghiệp hoạt động, đổi mới và cạnh tranh. Lần đầu tiên, chúng ta đang mở rộng ranh giới của tự động hóa từ các nhiệm vụ vật lý đến suy luận phức tạp và ra quyết định, cho phép các tổ chức mở rộng quy mô tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, bước nhảy vọt này đi kèm với những thách thức đáng kể, đặc biệt là đối với các tổ chức đang điều hướng sự chuyển đổi này mà không có nền tảng kiến trúc rõ ràng.

Kiến trúc doanh nghiệp không còn chỉ là một tài sản chiến lược; nó là nền tảng của khả năng mở rộng trong kỷ nguyên AI Tác nhân. Nó cung cấp cấu trúc cần thiết để liên kết khả năng AI với mục tiêu kinh doanh, đảm bảo tích hợp liền mạch giữa con người, quy trình, dữ liệu và công nghệ. Không có kiến trúc doanh nghiệp mạnh mẽ, các tổ chức có nguy cơ tạo ra các hệ thống phân mảnh, các tác nhân AI không kết nối và sự phức tạp không mong muốn - làm suy yếu chính những lợi ích mà AI hứa hẹn mang lại.

Khi AI định hình lại các ngành công nghiệp, các kiến trúc sư doanh nghiệp trở thành người quản lý tự nhiên của sự chuyển đổi. Họ phải thiết kế các khuôn khổ có thể mở rộng cho phép các tác nhân AI không chỉ tương tác trong tổ chức mà còn trên các hệ sinh thái, đảm bảo sự tuân thủ, khả năng tương tác và tin cậy. Đây không chỉ là về việc quản lý công nghệ - mà là về việc xây dựng nền tảng cho đổi mới bền vững, trao quyền cho doanh nghiệp khai thác tiềm năng đầy đủ của AI.

Tương lai của AI Tác nhân đòi hỏi nhiều hơn là những tiến bộ kỹ thuật; nó đòi hỏi một tầm nhìn gắn kết bắt nguồn từ các nguyên tắc kiến trúc. Bằng cách chấp nhận kiến trúc doanh nghiệp như bản thiết kế cho sự chuyển đổi này, các tổ chức có thể đảm bảo rằng AI đóng vai trò như một động lực cho sự tiến bộ—mở rộng không chỉ hiệu quả và đầu ra mà còn khả năng phục hồi, khả năng thích ứng và trách nhiệm đạo đức.

Dựa trên bài viết của Jesper Lowgren, Chief Enterprise Architect, DXC Technology đăng ngày 07/02/2025 trên tạp chí Architecture & Governance.

Nguồn tham khảo: 

• Examining the Five Maturity Levels of Agentic AI: https://www.architectureandgovernance.com/applications-technology/examining-the-five-maturity-levels-of-agentic-ai/