Công cụ danh mục cho chuyển đổi số

Do tầm quan trọng của vòng đời cạnh tranh trong việc hiểu và quản trị hành trình chuyển đổi số, chúng ta hãy cùng nghiên cứu công cụ giúp lập bản đồ chu kỳ cạnh tranh cho doanh nghiệp của mình. Công cụ này được ông Michael Lenox, Strategy Professor/ Giáo sư chiến lược, trường UVA Darden, đề cập trong cuốn sách "Bộ công cụ của nhà chiến lược" (The Strategist's Toolkit). Sơ đồ nhỏ sau đây còn được gọi là "Portfolio View" (góc nhìn danh mục sản phẩm), đem lại một cách suy nghĩ, định vị các mảng kinh doanh/ sản phẩm khác nhau trong vòng đời cạnh tranh.

Thay vì đặt một loạt đồ thị, chúng ta sẽ thể hiện một vòng tròn. Thực tế, chúng ta thường thấy sự đổi mới và quá trình bắt đầu lại khi các công nghệ và đột phá xâm nhập thị trường. Chúng ta thấy ba giai đoạn: giai đoạn mới nổi, giai đoạn tăng trưởng, giai đoạn trưởng thành, cũng như các điểm chuyển tiếp quen thuộc: ấp ủ, xáo trộn và đột phá. Chúng ta cần thực sự quan tâm xem quá trình này diễn ra nhanh chóng thế nào. Vòng đời cạnh tranh trong ngành cụ thể của ta nhanh đến mức nào? 

Hãy sử dụng ví dụ với Apple vào năm 2011, khi họ vừa đưa ra thị trường iPad. Chúng ta có thể xếp iPad trong giai đoạn mới nổi (Emergent phase). Có lẽ lúc đó chúng ta vẫn đang tìm kiếm chính xác thiết kế chủ đạo xem nó sẽ trông thế nào. iPhone đã có từ vài năm trước và có thể nói đang trong giai đoạn tăng trưởng. Chúng ta đã có thể thống nhất với nhau điện thoại thông minh là như thế nào, và thị trường smart phone cũng đang tăng trưởng mạnh. iPod đang bước vào giai đoạn trưởng thành hơn vào thời điểm này. Xáo trộn xảy ra, Apple là người chơi thống trị về iPod nhưng tăng trưởng đã bắt đầu giảm. Trưởng thành hơn nữa là Mac, một sản phẩm đã tồn tại hàng thập kỷ và được cho là đã kết thúc chu kỳ sống của nó. Giờ đây chúng ta có thể chỉ rõ bốn mảng kinh doanh/ sản phẩm này tại một thời điểm bất kỳ đang nằm ở đâu?

Về quản trị công nghệ số nội tại, ta có thể tham khảo phương pháp IT Market Clock của Gartner.

Đọc tới đây, chắc các anh chị cũng đã có thêm nhiều câu hỏi? Đầu tiên, mỗi giai đoạn này diễn ra trong bao lâu? Chúng ta có thể hy vọng giai đoạn trưởng thành sẽ kéo dài hàng thập kỷ hay chỉ có thể giữ được vài năm? Giai đoạn mới nổi kéo dài bao lâu? iPad sẽ là thứ mất thời gian để chứng minh hay sẽ tương đối nhanh? Với từng giai đoạn, chúng ta sẽ có thể hỏi, đây có phải là một ngành phát triển chậm, hay tương đối ổn định trong nhiều thập kỷ hay không? Có thể đó là một ngành năng động cứ mỗi 18-24 tháng lại có đột phá trong thị trường? Chúng ta cũng băn khoăn về tác động mạnh/ yêu của mỗi chuyển đổi. Các đột phá có tính cải tiến hay bất ngờ? Khi nghĩ về quá trình ấp ủ, chúng ta có tưởng tượng ra một thiết kế chủ đạo duy nhất hay sẽ có nhiều thiết kế cạnh tranh cùng tồn tại trên thị trường? Với sự xáo trộn, đây có phải là một thị trường ổn định không? Sẽ là ngành chỉ một người chiến thắng duy nhất, một dạng độc quyền hay bán độc quyền, hay thế kiềng ba chân hoặc nhiều đối thủ cạnh tranh hơn? Từ đó, ta có thể nghĩ nếu có thể có lợi thế khi là người đi đầu? Thời gian có quan trọng không? Ta nên chờ đợi và kiên nhẫn và có cơ hội thứ hai không? Một lần nữa, khi chúng ta sử dụng vòng đời cạnh tranh và công cụ này, ta sẽ hiểu rõ và có thể tạo ra một danh mục đầu tư với các sản phẩm khác nhau trên thị trường. Nếu đưa Apple từ năm 2011 và chuyển tới năm 2018, ta sẽ thấy gì? Hầu hết các công nghệ này bây giờ sẽ chuyển sang giai đoạn trưởng thành. Điều đó có nghĩa là những đột biến mới có thể xảy ra, và bài toán cho Apple là cần/ có thể đầu tư vào công nghệ nào tiếp theo để đột phá thị trường.

Mời anh chị dành vài phút để nhìn lại danh mục hiện tại của doanh nghiệp mình, và mong được nghe chia sẻ những quan sát, nhận định của các anh chị.